Artikelencluster: Leren geloven

Alma Lanser, Geloven leren. Een theoretisch en empirisch onderzoek naar wederkerig geloofsleren (127)
Evert Jonker, De mystiek van Evert. Over een handelingsonderzoek naar wederkerig geloofsleren (143)
Thea Timmers-Huigens, Het geloofsgesprek tussen generaties (159)

Doorgeven van het geloof aan een volgende generatie vindt niet plaats in de vorm van eenrichtingsverkeer. Het proces van geloofsoverdacht is veeleer te beschrijven als een wederzijds, intergeneratief uitwisselen van ervaringen in verband met geloven. Het actuele belang van het onderwerp ‘leren geloven’ rechtvaardigt volgens de redactie de publicatie van een artikelencluster. We kozen voor een drietal artikelen, gebaseerd op het minisymposium dat door de theologische faculteit van de Vrije Universiteit Amsterdam werd georganiseerd naar aanleiding van het proefschrift ‘Geloven leren’ van Alma Lanser-van der Velde. Het cluster bestaat uit bijdragen van achtereenvolgens Alma Lanser-van der Velde, Evert Jonker en Dorothea Timmers-Huigens.
In haar godsdienstpedagogische studie ‘Geloven leren’ onderzoekt Alma Lanser-van der Velde hoe we ons een wederkerige manier van geloven leren kunnen voorstellen. Daarvoor maakte zij, in de vorm van een handelingsonderzoek, een studie van een serie gesprekken – in een catechetische setting – tussen jongeren en hun ouders. De auteur betrekt de uit de praktijk verworven inzichten op de theorie omtrent wederkerig geloofsleren. Aan de hand daarvan formuleert zij antwoorden op de vraag hoe en onder welke voorwaarden het wederkerig geloofsleven van jongeren en hun ouders bevorderd kan worden. Op grond van de veranderingsprocessen die zij tussen jongeren en hun ouders zag plaatsvinden tijdens de gesprekken over geloven, stelt de auteur onder andere voor om het concept wederkerig geloofsleren te vervangen door het concept transformatief geloofsleren.
Evert Jonker stelt in zijn bijdrage vast dat de benadering van het transformatief geloofsleren toegespitst is op de participatie aan het groepsproces en op de onderlinge betrekkingen tussen ouders en jongeren, en op hun omgang met de inhouden die over tafel gaan. Hij vraagt zich af of er niet ook aandacht moet zijn voor de eigen kracht van de stof, de eigen kracht van de inhoud als een subject dat op een eigen bemiddelde manier zich mengt in de wederkerigheid van ouders en jongeren. Heeft ‘de zaak’ ook nog een eigen zeggingskracht? Is de zaak niet zelf een subject?
De bijdrage van Dorothea Timmers-Huigens bestaat uit het plaatsen van een aantal kanttekeningen die te maken hebben met maatschappelijke ontwikkelingen en daaraan gerelateerde praktische problemen bij het voeren van geloofsgesprekken. In dat verband komen aan de orde: het traditionele kindbeeld, de maatschappelijke tendensen die het geloofsleren bemoeilijken, en de mogelijkheid om elkaar in het gesprek echt te begrijpen; daar gaat het om meer dan luisteren.
Enige maanden geleden is in Nederland een nieuwe euthanasiewetgeving van kracht geworden. Op ons als pastor kan een beroep worden gedaan om iemand bij te staan die zo zwaar en uitzichtloos lijdt dat hij of zij een verzoek om euthanasie overweegt. In dat geval moeten we weten wat de medisch-ethische criteria zijn en welke eisen de wet aan de arts stelt. Het artikel van Gerrit Manenschijn informeert ons hierover uitgebreid. Daarbij gaat hij ook in op de jurisprudentie die tot de nieuwe euthanasiewet heeft geleid en op de betekenis van het beroep op autonomie bij een aanvraag om euthanasie.
Daarna meldt Evert Jonker zich opnieuw, nu met zijn literatuurbericht gemeentepedagogiek (oorspronkelijk geschreven voor editie 2001/4) dat hij de titel meegaf: Leren geloven tussen christelijke traditie en huidige leefwereld.
We besluiten deze editie met de kroniek Praktische Theologie, met daarin zoals gebruikelijk aandacht voor data en fata op het vakgebied van de praktische theologie en voor een thematische bespreking van belangrijke praktisch-theologische publicaties. Deze kroniek vormt ook in een ander opzicht een besluit, want het is – in verband met diens naderende emeritaat – de laatste die verzorgd wordt door Gerben Heitink.

Overige artikelen

Gerrit Manenschijn, De dood in eigen beheer? Medisch-ethische notities bij de euthanasiewetgeving (177)
Evert Jonker, Leren tussen traditie en leefwereld (202)
Gerben Heitink, Ontwikkelingen in de praktische theologie (10). Een kroniek (229)